Dogodilo se na danasnji dan

Dogodilo se na današnji dan - 20. septembar

1844. - U broju 76. "Serbskih novina" objavljen je članak Matije Bana - "Vazduhoplovlje" - prvi pisani dokument o vazduhoplovstvu u Srbiji.

1859. - Patentiran je šporet na struju.

1860. - Engleski kralj Edvard VII prvi je član kraljevske porodice koji je posetio SAD.

1904. - Otvorena je prva stalna postavka Etnografskog muzeja u Beogradu, povodom stogodišnjice Prvog srpskog ustanka. Muzej i prvu izložbu otvorio je kralj Petar I Karađorđević. Danas se taj dan slavi kao Dan Etnografskog muzeja, za koji se svake godine priprema studijska muzejska izložba i dodeljuje Nagrada Borivoje Drobnjaković. Odmah po nastanku Muzeja, pristupilo se terenskim istraživanjima srpske tradicionalne kulture u Srbiji, na Kosovu i Metohiji, Crnoj Gori, Bosni i Hercegovini, Makedoniji i Istri.

1946. - Otvoren je prvi Filmski festival u Kanu. Prva dodela nagrada na ovom festivalu bila je predviđena još u septembru 1939. godine, ali ju je početak Drugog svetskog rata odložio. Na prvom Kanskom festivalu učestvovalo je 18 zemalja. Devet filmova dobilo je počasnu nagradu - Grand Prix du Festival.

1949. - Teniser Pančo Gonzales prelazi u profesionalce.

1954. - Prvi put je korišćen programski jezik FORTRAN.

1957. - Umro je finski kompozitor Jan Sibelijus, u osnovi romantičar. Njegov originalni stil jako je blizak finskom muzičkom folkloru, a veliki broj njegovih dela inspirisan je "Kalevalom". Dela: simfonijska poema za orkestar "Finlandija", orkestarske legende "Labud iz Tuonela" i "Povratak Lemiškaena", uvertira "Karelija"...

1990. - Umro je srpski konstruktor aviona Slobodan Zrnić, dekan Mašinskog fakulteta Novosadskog univerziteta, jedan od konstruktora letelica IK-3 i S-49. Avion IK-3 je 6. aprila 1941. u Drugom svetskom ratu učestvovao u odbrani Beograda od napada ratne avijacije Nemačke. Zrnić je završio Mašinski fakultet u Beogradu i usavršavao vazduhoplovnu tehniku u Francuskoj, a kao ekspert UN proveo je nekoliko godina u Africi.

1991. - Crnogorski parlament je na Žabljaku proglasio Crnu Goru za ekološku državu i prihvatio Deklaraciju o zaštiti prirode u ime sopstvenog opstanka, budućnosti potomstva i neophodnosti da se mudrošću spreči ekološka katastrofa. Projekat prve ekološke države u svetu prihvaćen je 1992. na Svetskom ekosamitu u Brazilu pod pokroviteljstvom UN.

Dogodilo se na današnji dan - 24. septembar

622. - Muhamed prelazi iz Meke u Medinu (Hidžra), gde osniva prvu opštinu novih vernika. Sedamnaest godina kasnije, kalifa Omer odredio je ovu godinu za početak muslimanske ere.

1227. - Kao monah Simon umro je prvi srpski kralj Stefan Nemanjić Prvovenčani, drugi sin velikog župana Stefana Nemanje, za vreme čije vladavine je Srbija zadobila i državnu i crkvenu samostalnost. Pre nego što se Nemanja 1196. zamonašio, ustupio je presto njemu, a ne najstarijem sinu Vukanu, čije je državničke sposobnosti manje cenio, a i zato što je Stefan bio zet cara Romeje (Vizantija) Aleksija III Anđela (Angelos). Braća su se potom oštro sukobila, ali ih je izmirio najmlađi Nemanjin sin - monah Sava. U vreme Četvrtog krstaškog rata 1204. - kad je srušeno Romejsko i stvoreno Latinsko carstvo, koje je zajedno s Ugarskom i Bugarskom napalo Srbiju - Stefan je bio primoran da uspostavi veze s papom i Mletačkom republikom, koja je imala jak uticaj na Latinsko carstvo, protera prvu ženu i oženi se unukom mletačkog dužda. Papi je obećao da će širiti rimokatoličanstvo ako mu pošalje krunu, ali je rimski biskup oklevao zbog ugarskog kralja. Tek kad je uvideo da Srbija neće biti pokorena, poslao mu je 1217. krunu i Stefan je kao prvi krunisani srpski vladar nazvan Prvovenčani. Pošto se Sava protivio vezama s Vatikanom, Stefan ga je pozvao da mu pomogne u državnim poslovima i jačanju Srpske pravoslavne crkve, za koju je Sava obezbedio autokefalnost 1219. U toku vladavine, Stefan je razvio jake trgovačke veze s Dubrovčanima i Mlečanima, a pred kraj života napisao je "Žitije svetog Simeona" (Stefana Nemanje).

1789. - Aktom koji je usvojio Kongres i potpisao predsednik Džordž Vašington (The Judiciary Act), osnovan je Vrhovni Sud u Americi.

1863. - Donesen je zakon o osnivanju Velike škole u Beogradu, koja je nastavila i reformisala rad započet na Liceju. Škola je imala Filozofski, Pravni i Tehnički fakultet, a nastava je održavana u Kapetan Mišinom zdanju. Škola je prerasla u Beogradski univerzitet 1905, kad je zakonom propisano i otvaranje Medicinskog, Bogoslovskog i Poljoprivrednog fakulteta.

1868. - U Subotici je osnovana Gradska muzička škola, prva takva na teritoriji sadašnje Srbije.

1896. - Rođen je Frensis Skot Ficdžerald, američki pisac i romansijer. Predstavnik je tzv. "izgubljene generacije" i "doba džeza" posle Prvog svetskog rata u SAD-u. Slika mladu i dokonu novčanu aristokratiju. On nema utvrđenih verovanja u druge vrednosti sem u mladost i moć novca, ni interesovanja za druge društvene grupe sem povlašćenih. Dela: "Priče iz doba džeza", roman "Veliki Getsbi", zbirka pesama, eseja i beležaka "Prskanje".

1899. - Rođen je srpski kompozitor i dirigent Jovan Bandur, profesor Muzičke akademije i dirigent Beogradske opere. Posle studija u Beču i Pragu, komponovao je inspirišući se motivima narodne muzike. Dela: kantate "Poema 1941.", "Raspeva se zemlja", ciklus madrigala za mešoviti hor, "Jugoslovenska partizanska rapsodija", koncert za violinu i orkestar, solo pesme.

1941. - Užički partizanski odred je u Drugom svetskom ratu oslobodio Užice, koje je potom više od dva meseca bilo sedište Užičke republike (jedine slobodne teritorije u porobljenoj Evropi) i Vrhovnog štaba Narodnooslobodilačkog pokreta Jugoslavije - do 30. novembra 1941, kad je palo u nemačkoj ofanzivi.

1941. - Na konferenciji u Londonu vlade ŠSR, Australije, Kanade, Velike Britanije, Novog Zelanda, Južnoafričke unije i izbegličke vlade Čehoslovačke, Grčke, Belgije, Luksemburga, Holandije, Norveške, Poljske, Jugoslavije i Francuske potpisale su Atlantsku povelju. O sadržaju Povelje u osam tačaka - koja je bila politički program o borbi protiv Sila osovine u Drugom svetskom ratu - prethodno su se dogovorili predsednik SAD Frenklin Ruzvelt i britanski premijer Vinston Čerčil i taj dokument kasnije je poslužio kao osnova Povelje UN.

2000. - Predsednički kandidat Demokratske opozicije Srbije, Vojislav Koštunica, nadmoćno je na izborima pobedio ostalu trojicu kandidata za predsednika Jugoslavije, uključujući tadašnjeg šefa države, Slobodana Miloševića.

Dogodilo se na današnji dan - 25. septembar

1789. - Američki kongres usvojio je Povelju slobode kao 12 amandman na Ustav SAD-a. Ovom poveljom građanima se garantuje sloboda govora, štampe, okupljanja i ispovedanja vere.

1823. - Srpskom piscu i jezičkom reformatoru Vuku Karadžiću dodeljen je počasni doktorat Univerziteta u Jeni.

1897. - Rođen je srpski pisac Aleksandar Vučo, rodonačelnik moderne poezije za decu u srpskoj literaturi. Između dva svetska rata pripadao je pokretu nadrealista. Dela: romani "Gluho doba" (s Dušanom Matićem), "Koren vida", "Raspust", "Mrtve javke", "Zasluge", "Poziv na maštanje", "Omame", "I tako dalje omame", "Omame - kraj", poeme "Humor zaspalo", "Nemenikuće - Ćirilo i Metodije", "Mastodonti", zbirke pesama "Krov nad prozorom", "Ako se još jednom setim", "Pesme", "Alge", "Momak i po hoću da budem".

1897. - Rođen je Vilijam Fokner, američki romansijer i pripovedač, uz Virdžiniju Vulf i Džejmsa Džojsa najznamenitiji predstavnik modernog psihološkog romana ili romana toka svesti. Prvi književni uspeh postigao je pripovetkom "Pribežište", "najjezivijom pričom koju sam mogao da smislim", napisanom da bi zaradio novac koji mu bolji radovi nisu donosili. U ciklusu romana prikazao je društvenu istoriju američkog Juga, degeneraciju i propadanje "starosedelačke gospoštine" s jedne strane i bezobzirnost "došljaka" sa druge strane ("Sartoris", "Buka i bes", "Avesalome, Avesalome!"). Opsednut problemom zla, Fokner je hroničar propadanja, poročnosti i izopačenosti. Roman "Uljez u prašini" izdvaja se od njegovih ranijih dela izvesnim optimizmom u pogledu shvatanja ljudske prirode. Ostala dela: "Svetilište", "Svetlost u avgustu", "Medved".... Godine 1949. dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

1906. - Rođen je Dmitrij Šostakovič, jedan od najistaknutijih sovjetskih kompozitora. Dela: opere "Nos", "Ledi Magbet mcenskog okruga", oratorijum "Šume pevaju", 24 preludijuma i fuga za klavir, muzika za filmove ("Mlada garda")...

1939. - Kako je Versajskim mirom slučajno izostavljena Andora, na današnji dan 20 godina kasnije, Andora i Nemačka potpisale su mirovni ugovor, kojim je za njih i formalnopravno prestao Pevi svetski rat.

1981. - Sandra Day O'Connor postala je prva žena sudija u istoriji Vrhovnog suda SAD-a.

1988. - Florens Grifit Džojner, američka atletičarka, postavila je rekord na 100 metara - 10.54 sekundi.

2000. - Pometeni izbornim porazom jugoslovenskog predsednika Slobodana Miloševića, visoki funkcioneri odlazećeg režima zatražili su od Demokratske opozicije Srbije, čiji je kandidat Vojislav Koštunica nadmoćno dobio izbore dan ranije, da pristane na drugi krug predsedničkih izbora.

Dogodilo se na današnji dan - 26. septembar

1371. - U bici na desnoj obali reke Marice kod Černomena, Turci su porazili srpsku vojsku braće Mrnjavčević, kralja Vukašina i despota Uglješe, koji su u boju poginuli, čime je propao pokušaj zaustavljanja prodora Osmanlija na Balkan. Turci su pod komandom rumelijskog beglerbega Lale Šahina u zoru iznenadili ulogorenu srpsku vojsku (između 10.000 i 15.000 ljudi) i potpuno je razbili. Posledice su bile pogubne - već 1372. Turci su prodrli duboko u Grčku i srpsku Makedoniju i potom postepeno pokoravali samostalne hrišćanske državice.

1580. - Engleski morepolovac Frensis Drejk vratio se u Plimut u Engleskoj, nakon što je oplovio celu zemlju. On je ujedno i prvi Englez koji je to učinio.

1826. - Rođen je srpski pisac Ljubomir Nenadović, član Srpske kraljevske akademije, jedan od prvih srpskih književnika u 19. veku sa širokim evropskim obrazovanjem, čiji su putopisi znatno prevazišli literaturu tog vremena. Od Dositeja Obradovića prihvatio je kult nauke i razuma, a od romantičara veru u ljudski progres. Dela: putopisi "Pisma iz Italije", "Pisma iz Nemačke", "Pisma iz Švajcarske", "O Crnogorcima".

1860. - Umro je srpski knez Miloš Obrenović, vođa Drugog srpskog ustanka, knez Srbije od 1815. do 1839. i od 1958. do smrti, koji je postavio temelj nezavisnosti Srbije. Borio se i u Prvom srpskom ustanku, ali se 1813. predao Turcima posle propasti ustanka i pomogao im da umire Hadži- Prodanovu bunu 1814, da bi 1815. u Takovu digao ustanak u kojem je potukao Turke. Sporazumom s Marašli Ali-pašom dobio je za Srbiju ograničenu autonomiju. Potom je, vešto koristeći nesporazume Rusije i Otomanskog carstva, izdejstvovao sultanovo i međunarodno priznanje, što je krunisano hatišerifom iz 1830, kojim je Srbiji priznata unutrašnja samouprava, a Milošu naslednost kneževskog dostojanstva. U unutrašnjoj politici bio je despot, bezobzirno se bogatio i nije prezao od fizičkih likvidacija, počev od ubistva vođe Prvog srpskog ustanka Karađorđa 1817. Pod pritiskom Miletine bune, na Sretenje 1835. izdao je sobodouman ustav, kojem su se usprotivile Rusija, Otomansko carstvo i Austrija, pa ga je ubrzo ukinuo. Bio je primoran da se 1839. povuče s vlasti u korist sina Mihaila, a na presto ga je vratila Svetoandrejska skupština 1858.

1893. - Rođen je srpski pisac Miloš Crnjanski, izuzetan stilista, verovatno najveći "mađioničar reči" u srpskoj literaturi. Studirao je istoriju umetnosti u Beču, a diplomirao na Filozofskom fakultetu u Beogradu. Radio je kao profesor i novinar, a od 1928. bio je u diplomatskoj službi, u kojoj ga je u Rimu zatekao Drugi svetski rat, odakle je otišao u London. Iz emigracije se vratio u otadžbinu 1965. U romanu "Seobe", čiji je prvi deo napisao 1929. a drugi 1962, uspeo je da poetizuje istorijsku viziju inspirisanu tragičnim rasejanjem Srba a da je ne liši činjenične osnove - roman je velika istorijska freska i poema o lutanju i bespuću. Ostala dela: romani "Dnevnik o Čarnojeviću", "Roman o Londonu", "Kap španske krvi", "Kod Hiperborejca", pesme "Lirika Itake", "Lament nad Beogradom", novela "Priča o muškom", drame "Maska", "Konak", "Nikola Tesla", putopisi "Ljubav u Toskani", "Knjiga o Nemačkoj", "Naša nebesa", "Naše plaže na Jadranu", "Boka Kotorska". Po dolasku u Beograd, objavio je poslednje delo - "Embahade".

1898. - Rođen je Džordž Geršvin, američki kompozitor. Stvarao je u stilu simfonijskog džeza. Komponovao je opere, simfonijske poeme, koncerte za klavir i orkestar, muzičke komedije... Mnoge njegove kompozicije poslužile su za koreografisanje i filmsku muziku. Dela: opera "Porgi i Bes", simfonijska poema "Amerikanac u Parizu", "Rapsodija u plavom"...

1902. - Rođen je srpski slikar i likovni kritičar Mihailo Petrov, jedan od vodećih učesnika u velikom preobražaju umetnosti u Jugoslaviji između dva svetska rata. Bio je profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu. Ilustrovao je mnogobrojne knjige.

1907. - Novi Zeland je postao dominion.

1941. - U Užicu su u Drugom svetskom ratu - dva dana posle oslobođenja grada - proradile partizanske fabrike municije i tekstila, u kojima su tkani zavoji i rublje za borce.

1960. - Kubanski predsednik Fidel Kastro održao je najduži govor u istoriji UN. Govor je trajao čak 4 časa i 29 minuta.

1988. - Kanadskom atletičaru Benu Džonsonu oduzeta je zlatna medalja na 100 metara zbog pozitivnog rezultata testa na doping.

Dogodilo se na današnji dan - 27. septembar

- Danas je praznik Vozdviženije časnog i životvornog krsta Hristovog ili Krstovdan. Praznik je ustanovljen još 326. godine, kada je carica Jelena, majka cara Konstantina, otišla u Palestinu da se pomoli na svetim mestima. Tada joj se javila misao o tome da pronađe krst na kojem je Hrist bio razapet. Bio je to težak zadatak, jer su Jevreji krst, čim je Isus sa njega bio skinut, sakrili i strogo čuvali tajnu o tome gde je krst sakriven. Ipak, jedan Jeverejin reče carici gde je krst zakopan - na mestu gde je podignut hram boginje Venere. Posle dugog kopanja, naiđoše na tri krsta, Hristov i krstove ona dva razbojnika koji su zajedno sa Hristom bili razapeti. Pošto nije bilo načina da se otkrije koji je krst Hristov, jer sva tri krsta behu prilično istrulila, valjalo je pribeći veri. Upravo tuda su pronosili nekog mrtvaca na ukop, pa patrijarh Makarije zapovedi nosiocima da stanu, te redom krstovima dodirivaše mrtvaca, dok kod trećeg krsta mrtvac ne ožive i ustade, te oni poznaše da je to krst Isusov. Carica smerno klekne i poljubi sveto drvo, a pošto je mnoštvo naroda koji se beše okupio želelo da vidi časni krst, patrijarh Makarije izađe na jedno uzvišeno mesto i pokaza ga narodu. Tada je pronađen i vozdvižen (uzdignut) časni i životvoreći krst, te je od tog vremena, tj. od 326. godine, ustanovljen praznik Krstovdan. Na Krstovdan se časni krst kiti bosiljkom, pa se iznosi nasred crkve i ostavlja narodu da ga celiva. Krstovdan se provodi u strogom postu. U Bosni se veruje da duša umrlog na Krstovdan i Bogojavljenje odlazi u raj.

1540. - Papa Pavle III izdao je bulu, dokument kojim je priznao jezuitski monaški red, koji je 15. avgusta 1534. godine u Parizu osnovao Injasio Lojola sa još šest istomišljenika. Red je imao zadatak da vodi borbu protiv reformacije i svih protivnika katoličke crkve. Imao je čvrstu, gotovo vojničku organizaciju.

1895. - Rođen je srpski lekar Vojislav Arnovljević, osnivač kardiološke škole u Jugoslaviji, profesor Medicinskog fakulteta u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti. Školovao se u Beogradu i u Francuskoj, gde je upućen posle prelaska Albanije u Prvom svetskom ratu sa srpskom vojskom. Organizovao je prve kurseve iz kardiologije za lekare iz cele zemlje i objavio oko 90 studija iz kardiologije i drugih oblasti interne medicine. Od 1932. do 1934. izdavao je "Medicinski godišnjak", a od 1948. do 1963. uređivao "Lekarski priručnik".

1901. - Rođen je crnogorski revolucionar Ivan Milutinović, jedan od najistaknutijih vođa Narodnooslobodilačkog rata, narodni heroj, član Vrhovnog štaba i Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Bio je jedan od glavnih organizatora ustanka protiv okupatora u Drugom svetskom ratu, većnik AVNOJ-a i član vlade, odnosno Nacionalnog komiteta. Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, poginuo je u oktobru 1944. pod nerasvetljenim okolnostima.

1902. - Rođen je srpski pisac i pozorišni kritičar Milan Dedinac, sledbenik francuske avangardne lirike; njegovu poeziju karakteriše uzlet modernog senzibiliteta sa specifičnim lirskim i intelektualnim akcentima. Doprineo je oslobađanju srpske poezije od tradicionalne forme. Pripadao je generaciji srpskih đaka školovanoj u Francuskoj u vreme Prvog svetskog rata. Filozofski fakultet završio je u Beogradu, do Drugog svetskog rata bio je novinar "Politike", od 1941. do 1943. u nemačkom zarobljeništvu, a posle oslobođenja zemlje, urednik "Politike", potom "Književnih novina", koje je osnovao s grupom pisaca, ataše za kulturu u Parizu, dramaturg i upravnik Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Dela: "Javna ptica", "Jedan čovek na prozoru", "Pesme iz dnevnika zarobljenika broj 60211", "Od nemila do nedraga", "Poziv na putovanje", "Studija o Branku Radičeviću", "Pozorišne hronike".

1940. - Potpisan je Trojni pakt o vojnom savezu između Nemačke, Italije i Japana, što je bila maska za prikrivanje osvajačkih ciljeva i pripremanje agresije.

1961. - Sijera Leone je primljena u Ujedinjene nacije kao stoti član.

Dogodilo se na današnji dan - 10. oktobar

732. - U bici kod Poatjea, grada u zapadnoj Francuskoj, Karlo Martel odneo je odlučujuću pobedu nad Mavrima (Arabljanima) i zaustavio njihovo nadiranje u Francusku.

1813. - Rođen je Đuzepe Verdi, italijanski kompozitor, uz Vagnera najistaknutiji operski stvaralac 19. veka. Njegove prve opere, nastale u doba bujanja rizorđimenta (pokret za ujedinjenje Italije), odražavaju slobodarske nacionalne ideje tog pokreta ("Nabuko", "Lombardi", "Jovanka od Arka"). U drugom stvaralačkom periodu ističe se osobita melodijska invencija i snažna dramatika ("Travijata", "Trubadur", Rigoleto"). Podstaknut Vagnerom, ali ne ugledajući se na njega, u poslednje opere unosi nove dramske principe ("Aida", "Otelo"). "Falstafom" daje uzor komične opere 19. veka. Od ostalih opera ističu se "Bal pod maskama", "Moć sudbine", "Don Karlos"...

1830. - Rođena je Izabela II, španska kraljica (1833-1868). Za njene vladavine, u Španiji je bilo nekoliko građanskih ratova. Najznačajniji je tzv. Prvi karlistički rat (1833-1840), po formi dinastički rat između starih feudalnih snaga (Don Karlos) i narastajućih kapitalističkih (Izabela II). Njena kasnija konzervativna politika jedan je od uzroka buržoaske revolucije 1868. u kojoj je zbačena.

1918. - Prva srpska armija počela je operacije za oslobađanje Niša u Prvom svetskom ratu, uprkos upozorenju vrhovnog komandanta savezničkih snaga na Balkanu, francuskog generala Luja Franše Deperea, da je to srljanje u avanturu. Goneći austrijsku i nemačku vojsku dolinom Južne Morave, srpska vojska je, pod komandom vojvode Petra Bojovića, u munjevitom napadu oslobodila Niš i primorala okupatore na povlačenje ka severu.

1964. - U Tokiju su otvorene 18. moderne Olimpijske igre.

1970. - Fidži, grupa od 322 ostrva u Pacifiku, dobio je nezavisnost od Velike Britanije i današnji dan slavi se kao Dan nezavisnosti.

1976. - 98-godišnji Grk Dimitrion Yordanidis je najstariji čovek koji je istrčao maraton. To je učinio za 7 sati i 33 minuta.

1985. - Umro je Orson Vels, reditelj, glumac, scenograf, novinar i romansijer. Režijom je počeo da se bavi još na koledžu, režirajući Šekspirove drame. Njegov prvi film, "Građanin Kejn" (1941), delo je virtuozne izražajne snage i originalnosti, tehničkih novina i novog načina montaže. Izgradio je osobeni stil i uticao na niz američkih i evropskih reditelja. Svako njegovo delo nosi pečat snažne i originalne ličnosti. Filmovi: "Treći čovek", "Veličanstveni Ambersonovi", "Otelo", "Dama iz Šangaja", "Zrno zla", "Proces"...

1991. - Skupština Srbije odlučila je da republička zastava bude trobojka, bez zvezde petokrake.

Dogodilo se na današnji dan - 12. oktobar

- Danas je Miholjdan, praznik pravoslavnih hrišćana, poznat i kao Sveti Kirijak Otšelni. Sveti Kirijak, rođen u Korintu krajem V veka, smatra se stubom pravoslavlja i monaškim učiteljem. Želja za duhovnim životom odvela ga je u Jerusalim, gde je stupio u manastir i od Božjeg čoveka Evstogorija dobio početna uputstva o monaškom životu. Boravio je u više manastira, revnovao je mnogo za pravoslavnu crkvu i razobličavao je razne jeresi, a post i bdenje u pustinji bili su uobičajeni način njegovog dugog života. Poživeo je 109 godina, a upokojio se 557. godine. Mnoge srpske porodice za krsnu slavu imaju Miholjdan, najviše u Boki Kotorskoj, jer se veruje da je Sveti Kirijak zaštitnik moreplovaca. S Miholjdanom nastupa prava jesen, ali kad su dani još topli narod to jesenje doba naziva miholjsko leto.

1492. - Nakon što je preplovio Atlantski okean, italijanski moreplovac Kristofor Kolumbo ugledao je Bahame misleći da je stigao u istočnu Aziju. Njegova ekspedicija istog dana je stupila na kopno i proglasila ga španskom zemljom.

1810. - Prvi put je održan Oktobarfest. Kada se bavarski kralj Louis I oženio sa princezom Therese von Sachsen-Hildburghausen, kraljevska porodica je pozvala stanovnike Minhena da prisustvuju veselju održanom na poljima ispred gradskih kapija. Ta polja su nazvana Terezina polja ("Theresienwiese") u čast nove princeze, ali je kasnije naziv skraćen u "Wies'n". Odluka da se ovakvo veselje ponovi i sledećih godina ustanovilo je zapravo tradiciju održavanja Oktobarfesta, koji sada počinje krajem septembra i traje do prve nedelje u oktobru. Konzumiranje alkohola je važan deo modernog festivala: na svakom Oktobarfestu popije se više od milion galona piva.

1865. - Rođen je srpski geograf Jovan Cvijić, osnivač antropogeografije i geomorfologije u Srbiji i Srpskog geografskog društva, profesor i rektor Univerziteta u Beogradu, predsednik Srpske kraljevske akademije, počasni doktor pariske Sorbone i Karlovog univerziteta u Pragu. Veoma su značajni njegovi radovi o migracijama jugoslovenskih naroda, o morfologiji i hidrografiji Dinarskog krša i drugih kraških predela, tektonici i glacijaciji planina Balkanskog poluostrva, studije o Jadranskom primorju, balkanskim kotlinama i poljima, Šumadiji i Panonskom basenu. Odigrao je izuzetnu ulogu kao savetnik srpskih državnika na mirovnim pregovorima u Parizu posle Prvog svetskog rata. Dela: "Osnove za geografiju i geologiju Makedonije i Stare Srbije" (tri toma), "Antropogeografski problemi Balkanskog poluostrva", "Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje", "Geomorfologija" (dva toma), "Etnogeografske karte jugoslovenskih zemalja", "Geografska karta Jugoslavije", "Govori i članci" (četiri toma).

1873. - Rođena je srpska slikarka Nadežda Petrović, profesor Akademije likovnih umetnosti u Beogradu i saosnivač "Kola srpskih sestara" (s Branislavom Nušićem). Slikarstvo je studirala u Minhenu i Parizu, a prvu samostalnu izložbu priredila je 1900. godine. Njena dela nose snažan, originalan izraz i izvanredno bogatstvo boja. Sačuvano je oko 200 njenih dela, a pojedine slike ("Resnik", "Autoportret", "Notr Dam", "Bulonjska šuma") ravne su radovima vrhunskih evropskih majstora tog vremena. Njeno delo obuhvata raspon od plenerizma do snažnog realizma prožetog ekspresionizmom. U Srbiji svog doba ona se najsnažnije vezala za modernu umetnost i anticipirala njen dalji razvoj. Rođena je u porodici u kojoj su dve sestre postale slikarke, jedna muzičar, a najmlađi brat Rastko pisac. Umrla je od tifusa 1915. u valjevskoj bolnici, gde je kao bolničarka negovala ranjene srpske vojnike.

1874. - Rođen je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, član Srpske akademije nauka i umetnosti i upravnik Narodnog muzeja u Beogradu, stručnjak za srpsku srednjovekovnu umetnost. Bio je urednik specijalizovanog časopisa "Starinar" i prvi direktor Arheološkog instituta SANU. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog Grada. Dela: "Pregled crkvenih spomenika kroz povesnicu srpskog naroda", "Le peiunture serbe en Mouen age " (Srpsko slikarstvo u srednjem veku), monografije o manastirima Žiča, Ravanica, Studenica, Kalenić i Dečani.

1897. - U Beograd su iz Beča preneseni posmrtni ostaci srpskog jezičkog reformatora Vuka Stefanovića Karadžića i sahranjeni u porti Saborne crkve.

1918. - "Marš na Drinu" srpskog kompozitora Stanislava Biničkog prvi put je odjeknuo ulicama Niša, tek oslobođenog u Prvom svetskom ratu. Uz zvuke marša, pobedonosno je koračala Drinska divizija srpske vojske.

1918. - U dečjoj bolnici u Bostonu prvi put su korišćena "gvozdena pluća".

1931. - Svečano je otvoren spomenik Isusa Hrista sa raširenim rukama, "Korkovado", zaštitni znak Rija de Ženeira. Spomenik težak 1.145 tona napravio je francuski skulptor Maksimilijan Pol Landovski. Spomenik se nalazi na 710 metara visine i godišnje ga poseti u proseku oko 770.000 ljudi.

1934. - Maloletni Petar I Karađorđević proglašen je kraljem Jugoslavije, tri dana pošto je u Marseju ubijen njegov otac Aleksandar I, u atentatu koji su, uz pomoć italijanskih fašista, izvele hrvatske ustaše.

1968. - Otvorene su 19. olimpijske igre u Meksiku. Norma Enriqueta Basilio Satelo je prva žena koja je zapalila olimpijsku vatru.

1999. - Umro je Vilt Čembrlen u 63. godini. Najznačajnija novinska agencija, "Asošijeted pres", uvrstila ga je neki mesec kasnije među deset najboljih američkih sportista 20. veka, kao jedinog košarkaša pored Majkla Džordana. Vilt Čembrlen će ostati upamćen po tome što je 1962. godine u Heršiju, u utakmici protiv Njujorka, postavio rekord svih vremena, postigavši 100 poena na jednoj utakmici. Poređenja radi, maksimum Majkla Džordana je 69 poena, a naš rekorder je neprikosnoveni Radivoje Korać, koji je postigao 99 poena za OKK u utakmici protiv švedskog Alvika 1965. godine. Inače, u Čembrlenovoj statistici povodom ovoga interesantan je podatak da je 118 puta zabeležio više od 50 poena po utakmici.

Dogodilo se na današnji dan - 13. oktobar

1792. - Položen je kamen temeljac za predsedničku rezidenciju u Vašingtonu 1800. godine; predsednik Džon Adams bio je prvi koji se uselio u ovu kuću, ubrzo poznatu kao Bela kuća.

1812. - Britanske i indijanske snage predvođene ser Ajzakom Brokom (Isaac Brock) porazile su Amerikance u bici kod Queenstown Heights-a, u Ontariju. Engleska pobeda uspešno je okončala svaki dalji pokušaj Amerikanaca da uđu u Kanadu.

1921. - Rođen je Iv Montan, francuski šansonjer i glumac italijanskog porekla, bivši frizer, doker i metalski radnik. Sem na filmu, sa dosta uspeha nastupao je i kao dramski glumac u pozorištu. Glavni filmovi: "Vrata noći", "Nadnica za strah", "Heroji su umorni", "Veštice iz Salema"...

1943. - Italija je objavila rat svom dotadašnjem savezniku Nemačkoj.

1962. - Na Brodveju je premijerno izveden komad "Ko se boji Virdžinije Vulf" sa Utom Hagen.

1967. - Umro je srpski inženjer Dobrivoje Božić, konstruktor najbolje svetske automatske vazdušne kočnice na železnicama. "Kočnica Božić" u Jugoslaviji je usvojena 1922, a kad je ubrzo Međunarodna železnička unija proglasila taj uređaj boljim od svih dotadašnjih, usvojena je i u drugim zemljama. Božićeva kočnica neprevaziđena je po jednostavnosti konstrukcije, lakoći rukovanja i snazi delovanja.

1977. - Palestinci su oteli nemački Lufthanzin avion, sa zahtevom da se osloboi 11 zatvorenih članova nemačke Bader-Majnhof terorističke organizacije, poznate i kao Crvene brigade. Palestinski otmičari spustili su avion u Mogadišu, prestonici Somalije tek 17. oktobra, prethodno usmrtivši jednog od pilota. Rano izjutra, nemačke specijalne jedinice zauzele su avion, oslobodivši 86 talaca i ubivši trojicu od četiri otmičara. Vođe Bader-Majnhova na ovo su reagovale izvršivši samoubistvo u zatvorskoj jedinici u Nemačkoj.

1981. - Hosni Mubarak izabran je za predsednika Egipta.

1987. - Prvi put su dresirani delfini korišćeni u vojne svrhe. Koristili su ih Amerikanci u Persijskom zalivu.

1993. - Sud u Hamburgu proglasio je Nemca Gintera Parhea krivim zbog ranjavanja nožem jugoslovenske teniserke Monike Seleš, ali je na osnovu toga doneo presudu koja je širom sveta ocenjena kao skandalozna. Parhe je kažnjen uslovno na dve godine zatvora.

Dogodilo se na današnji dan - 14. oktobar

- Danas je praznik Pokrov Presvete Bogorodice. Crkva je oduvek proslavljala Presvetu Bogorodicu kao pokroviteljicu i zaštitnicu hrišćana koja svojim molitvama umilostivljava Boga prema nama grešnima. Bezbroj puta pomagala je pojedincima i narodima, u ratu i miru i svuda u nevoljama. Događaj koji crkva danas praznuje desio se 14. oktobra (1. oktobra po starom kalendaru) 911. godine, u vreme cara Lava Mudroga (Filosofa). Bilo je svenoćno bdenje u Bogorodičinoj crkvi Vlaherne u Carigradu. Crkva je bila puna naroda, a negde u pozadini stajao je sveti Andrej Jurodivi sa svojim učenikom Epifanijem. U četiri sata posle ponoći, ugledao je sveti Andrej Presvetu Bogorodicu sa rasprostrtim omoforom iznad naroda, kao da tom odećom pokriva narod. Bila je odevena u zlatnokrasnu porfiru i blistala je okružena apostolima, svetiteljima, mučenicima i devicama. Sveti Andrej pokaza rukom Epifaniju i upita ga da li i on vidi "Caricu i gospođu kako se moli za sav svet", što Epifanije začuđen potvrdi. Zbog tog događaja, uvedeno je ovo praznovanje da nas stalno podseća na taj trenutak i na stalno pokroviteljstvo Presvete Bogorodice, kad god to u nevoljama od nje molitveno tražimo.

1066. - Engleski kralj Harold II je poražen u bici kod Hestingsa od normanskih snaga predvođenih Viljemom Osvajačem. Harold je ubijen, a njegove snage uništene. On je bio poslednji anglosaksonski kralj Engleske.

1834. - Henri Bler je prvi crnac u Americi koji je dobio patentnu zaštitu, i to za sadilicu kukuruza.

1894. - U Beogradu je na liniji Kalemegdan-Slavija pušten u saobraćaj prvi tramvaj na konjsku vuču. U gradu je već 1896. bilo 9,5 kilometara tramvajskih šina, a između Terazija i Topčidera saobraćao je električni tramvaj.

1941. - Okupatorski vojnici nacističke Nemačke su u Srbiji u Drugom svetskom ratu počinili jedan od najtežih ratnih zločina, streljavši u Kraljevu više od 6.000 srpskih civila, uključujući žene i decu.

1944. - Umro je srpski slikar Marko Murat, osnivač Umetničke zanatske škole u Beogradu, koji je počeo kao realista, ali se potom približio impresionistima. Slikao je portrete, istorijske kompozicije, predele, snažno je uticao na stvaranje tzv. Beogradske škole i u srpsko slikarstvo je uneo nova umetnička shvatanja i razvio interesovanje za probleme svetlosti.

1944. - Nemački feldmaršal Ervin Romel je, posle neuspelog atentata na Hitlera (20. avgusta 1944.), kao jedan od zaverenika, izvršio samoubistvo.

1947. - Američki kapetan Čak Jejger (Chuck Yeager) postao je prva osoba koja je letela brže od brzine zvuka, tj. koja je probila zvučni zid.

1961. - Početak radova na izgradnji Avalskog tornja. Zidanje je trajalo do sredine 1965. godine.

1964. - Američki borac za ljudska prava, dr Martin Luter King, dobio je Nobelovu nagradu za mir povodom svoje nenasilne borbe za ukidanje rasnih predrasuda u Americi. Sa svojih 35 godina života, on je ujedno i najmlađa osoba koja je dobila ovo prestižno priznanje.

Dogodilo se na današnji dan - 15. oktobar

70. p. n. e. - Rođen je Vergilije Publije Maron, rimski pesnik. Napisao je "Bukolike" ("Eclogae" ili "Bucolica") - pastirske idilične pesme, spev o zemljoradnji i pčelama "Georgike" i junački ep "Eneida" o legendarnom Enejinom putovanju posle pada Troje i njegovom nastanjenju u Laciji.

1582. - Mnoge katoličke zemlje prihvatile su gregorijanski kalendar. Da bi kalendar doveo u sklad sa prirodom, papa Gregorije XIII je prema predlozima jedne komisije poznatih astronoma, izvršio reformu julijanskog kalendara i naredio da se iza četvrtka, 4. oktobra 1582, naredni dan računa kao 15. oktobar.

1791. - Rođen je srpski pisac Sima Milutinović Sarajlija, preteča srpskih romantičara i autor dela nacionalno-romantičarske egzaltacije, koji je nadimak dobio po mestu rođenja. Školovao se u Beogradu, Zemunu, Segedinu, Sremskim Karlovcima. Borio se u ustancima Srbije za nezavisnost, a u Cetinju je od 1827. bio sekretar vladike Petra I Petrovića Njegoša i vaspitač i pesnički učitelj njegovog sinovca Rada, kasnije Petra II Petrovića Njegoša. Na poziv kneza Miloša Obrenovića, vratio se 1831. u Srbiju i bio diplomatski agent za veze s Crnom Gorom, sekretar Ministarstva prosvete, istoriograf kneza Miloša. Dela: spevovi "Srbijanka", "Trojebratstvo", "Trojesestarstvo", tragedija "Obilić", istorijski spisi "Istorija Srbije", "Istorija Crne Gore", zbirka narodnih pesama "Pjevanija crnogorska i hercegovačka".

1834. - Srpski knez Miloš Obrenović je ukazom o Velikoj školi u Kragujevcu naložio "popečitelju prosveštenija" da "novi i shodni poredak uvede, kako bi se u njoj i one nauke predavale koje se u prosveštenijim evropejskim carstvima i po školama, takozvanim gimnazijama, predaju". Tu gimnaziju pohađali su mnogi srpski pisci i umetnici - Radoje Domanović, Jovan Ilić, Svetozar Marković, Sreten Popović, Vojislav Ilić, Dobrica Milutinović.

1844. - Rođen je Fridrih Niče, nemački filozof, profesor klasične filologije. Osnovu njegovog filozofskog učenja predstavlja ideja o natčoveku. Dela su mu više pesničkog nego naučnog karaktera, a neko vreme je, naročito početkom 20. veka, uticao na književno stvaranje u većini evropskih zemalja. Dela: "Tako je govorio Zaratustra", "Ecce Homo", "Rođenje tragedije", "Volja za moć", "Ljudsko, suviše ljudsko"...

1881. - Objavljen je prvi američki ribolovački časopis - "American Angler".

1917. - U Francuskoj je pogubljena Mata Hari (pravo ime Margaretha Geertruida Zelle), igračica i kurtizana, poreklom Holanđanka, upamćena kao nemačka špijunka za vreme Prvog svetskog rata.

1989. - Umro je srpski pisac Danilo Kiš, jedan od najvećih u srpskoj literaturi, u čijim je delima sažeta sva gorčina surovog 20. veka. Pisao je negovanim stilom, s moderno shvaćenom fabulom. Diplomirao je svetsku književnost na Beogradskom univerzitetu. Bio je dramaturg pozorišta "Atelje 212" u Beogradu i lektor u Strazburu, Bordou i Lilu. Dela: romani "Psalam 44", "Mansarda", "Bašta, pepeo", "Peščanik", "Grobnica za Borisa Davidoviča", pripovetke "Rani jadi", "Enciklopedija mrtvih", drama "Elektra 70", polemički spis "Čas anatomije".

Dogodilo se na današnji dan - 16. oktobar

- Danas je Svetski dan hrane, ustanovljen 1979. Tog dana 1945. UN su osnovale Organizaciju za hranu i poljoprivredu (FAO).

1793. - Franucska kraljica Marija Antoneta je giljotinirana, devet meseci posle svog supruga kralja Luja XVI.

1837. - Srpski knez Miloš Obrenović ukinuo je kuluk - besplatan rad seljaka koji su koristili kmetovi, nahijske starešine i sveštenstvo. U tome se preterivalo, što je bilo povod za odmetanje seljaka u hajduke. Kuluk je više puta zabranjivan, ali su ukazom kneza Miloša ukinuti svi njegovi vidovi, osim kuluka za održavanje puteva i mostova.

1854. - Rođen je engleski književnik Oskar Vajld. Pord pesama, napisao je roman "Slika Dorijana Greja", nekoliko duhovitih komedija ("Idealan muž", "Glavno je zvati se Ernest"...), dramu "Saloma", ali najbolja i najčuvenija njegova dela su "De Profundis" (napisano na robiji u Redingu, gde je na dve godine, od 1895. do 1897, osuđen za seksualnu nastranost) i "Balada o tamnici u Redingu" (napisano 1898). Po izlasku sa robije, živeo je u Parizu pod imenom Sebastian Melmoth.

1869. - Jedan hotel u Bostonu postao je prva zgrada sa unutrašnjim vodovodom u modernom smislu te reči.

1910. - Jedan od pionira srpskog vazduhoplovstva, Ivan Sarić, izveo je, pred više hiljada znatiželjnika u Subotici, let drvenim "monoplanom" koji je sam konstruisao. Uzdigao se na visinu od 30 metara i u širokom luku obleteo konjičko trkalište. Sarićev "monoplan" čuva se u Muzeju vazduohoplovstva u Surčinu.

1923. - Osnovana je kompanija "Dizni".

1946. - Nad deset nacističkih oficira izvršena je smrtna kazna, nakon suđenja u Ninbergu za ratne zločine.

1983. - Umro je srpski slikar i likovni kritičar Mihailo Petrov, jedan od vodećih učesnika u velikom preobražaju umetnosti u Jugoslaviji između dva svetska rata. Bio je profesor Akademije primenjenih umetnosti u Beogradu. Ilustrovao je mnogobrojne knjige.

1993. - Prvi let motornim zmajem iznad Beograda (Kalemegdana) obavljen je u okviru prvog aeromitinga aerokluba "Naša krila". Prvi put obavljeni su i skokovi padobranaca iz istog motornog zmaja. Poletanje i sletanje organizovano je sa savskog keja između Gazele i tramvajskog mosta, a leteo je zmajar Bane Miljković.

Dogodilo se na današnji dan - 17. oktobar

- Danas je praznik Sveti Stefan Štiljanović. Rođen je u Paštrovićima i bio je srpski despot. Upravljao je srpskim narodom u preteškim vremenima, boreći se hrabro i istrajno protiv Turaka i Latina. Ovaj veliki rodoljub i pravednik božji može se uporediti po svemu sa svetim Aleksandrom Nevskim i svetim kraljem Jovanom Vladimirom. Umro je početkom 16. veka. Na njegovom grobu često se noću pojavljivala svetlost, zahvaljujući kojoj su i pronađene njegove mošti. Kada je Stefanova žena videla njegove netljene mošti, i ona se zamonašila i do kraja provela u manastiru svoj podvižnički život. Stefanovo telo dugo je počivalo u fruškogorskom manastiru Šišatovcu. Za vreme Drugog svetskog rata preneseno je u Beograd i položeno u Sabornu crkvu pored tela kneza Lazara.

1860. - U Škotskoj je održan prvi profesionalni gold turnir. Pobednik je bio Vili Park (Willie Park).

1909. - Prvi let dr Vladimira Aleksića u Pančevu.

1912. - Srbija i Bugarska su, devet dana posle Crne Gore, objavile rat Turskoj, a 18. oktobra na strani balkanskih saveznika u Prvi balkanski rat ušla je i Grčka. Za nepun mesec dana oslobođen je gotovo ceo Balkan od Turaka, a na mirovnoj konferenciji u Londonu Turska se odrekla teritorija u Evropi, izuzev teritorije oko grada Jedrena, zbog čega je rat nastavljen do pada Jedrena u martu 1913, a mir između balkanskih saveznika i Turke potpisan je u Londonu 13. maja 1913.

1920. - Rođen je Montgomeri Klift, američki filmski glumac, poznat po ulogama ljubavnika sa primesom psihopatoloških kompleksa. Umro je 1966. godine. Filmovi: "Mesto pod suncem", "Odavde do večnosti", "Naslednica", "Stanica Termini"...

1931. - Najčuveniji kriminalac svih vremena, Al Kapone, osuđen je u Čikagu zbog izbegavanje poreza na 11 godina zatvora.

1945. - Huan Peron uveo je diktaturu u Argentini.

1957. - Francuski pisac Alber Kami dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

1967. - Prvi put je izveden mjuzikl "Kosa".

1972. - Umro je srpski princ Đorđe Karađorđević, stariji sin kralja Petra I, koji se odrekao prava na presto i posvetio vojničkoj karijeri. Do 16. godine, služio je u Petrogradu u paževskom korpusu s mlađim bratom Aleksandrom i vratio se u Srbiju kada je Petar I 1903. postao kralj. Učestvovao je u oba balkanska i u Prvom svetskom ratu, a u jurišu na Mačkovom kamenu 1914. teško je ranjen. Posle oslobođenja zemlje, bio je žrtva dvorskih spletki, proglašen je maloumnim i do početka Drugog svetskog rata bio je na prinudnom lečenju. Odbio je da se 1941. pridruži vladi i kralju u izbeglištvu, a potom je odbio i nemačku ponudu da se nastani u Belom dvoru.

1989. - San Francisko je zadesio najstrašniji zemljotres još od onog 1906. godine. Ovaj zemljotres trajao je svega 15 sekundi i bio je jačine 7,1 stepen po Rihterovoj skali. Njegove posledice mogli su da vide milioni ljudi koji su u tom momentu čekali direktan prenos bejzbol utakmice između San Francisco Giants-a i Oakland Athletics-a. Podrhtavanje je počelo nekoliko sekundi pre početka utakmice i sportski komentatori ubrzo su se našli u sasvim drugoj ulozi, direktno svedočeći o paklu koji je nastao na stadionu. U zemljotresu je poginulo 63 ljudi, više od 3.000 bilo je povređeno, a preko 100.000 zgrada ozbiljno oštećeno.

1997. - Rano ujutru dotrajale električne instalacije izazvale su požar u Jugoslovenskom dramskom pozorištu. Radovi na obnovi ovog pozorišta počeli su već sledeće 1998. godine, ali su prolongirani zbog nedostatka novca, bombardovanja i sl, te je pozorište ponovo otvorilo vrata tek u prvoj polovini 2003. godine.

Dogodilo se na današnji dan - 18. oktobar

1469. - Ferdinand, kralj Argonije, oženio se sa Izabelom od Kastilje i dobio Kastilju, čime je izvršio ujedinjenje Španije, čiji je bio kralj od 1479. do 1516. godine. Njihova vladavina upamćena je po uvođenju zloglasne španske inkvizicije 1480. godine, ali i po tome što je tada bila opremljena Kolumbova ekspedicija koja ja otkrila Ameriku.

1692. - Postavljen je kamen temeljac Petrovaradinske tvrđave kod Novog Sada, na ruševima srednjovekovne tvrđave, na uzvišenju 40 metara iznad Dunava. Nova tvrđava sastojala se od Gornjeg i Donjeg grada, imala je visoke bedeme i bila je okružena šančevima u koje je puštana voda.

1842. - Rođen je srpski političar, ekonomista, diplomata, istoričar i pisac Čedomilj Mijatović, član Srpske kraljevske akademije, utemeljivač Narodne banke Srbije, profesor ekonomije na Velikoj školi u Beogradu. Posle završenog Liceja u Beogradu, studirao je političko-ekonomske nauke u Minhenu, Lajpcigu, Cirihu i Beču. Između 1873. i 1889. bio je više puta ministar inostranih poslova i ministar finansija. Kao šef srpske diplomatije, potpisao je s Austro-Ugarskom 1881. Tajnu konvenciju, a kao ministar finansija je uveo dinar kao novčanu jedinicu Srbije i metarski sistem mera. Odlučujuće je doprineo izgradnji železnica u Srbiji i njenom uključivanju u svetske finansijske tokove. Prvi je u Srbiji počeo sistematski da izučava privrednu istoriju. Mnogo je prevodio s engleskog, uključujući "Istoriju civilizacije u Engleskoj" Henrija Tomasa Bakla (Henry Thomas Buckle). Posle pada dinastije Obrenović 1903, napustio je Srbiju i otišao u London, gde je živeo do smrti 1932. Dela: "Izvod iz političke ekonomije", "Nauka o državnom gazdinstvu ili nauka o financiji", "Istorija trgovine", "Financije srpskog kraljevstva", "Ikonija, vezirova majka", "Rajko od Rasine", "Knez Gradoje od Orlova grada", "Đurađ Branković", "Uspomene balkanskog diplomate".

1856. - Rođen je srpski geolog i političar Jovan Žujović, geolog svetskog glasa, utemeljivač geološke nauke u Srbiji, predsednik Srpske kraljevske akademije, profesor Beogradskog univerziteta, član mnogih inostranih društava i akademija. Osnovao je Srpsko geološko društvo, Mineraloško-geološki zavod i časopis "Geološki anali Balkanskog poluostrva". Autor je mnogih radova iz svih oblasti geologije i prve geološke karte Srbije i Jugoslavije. Bio je ministar prosvete i spoljnih poslova Srbije i jedan od osnivača Republikanske demokratske stranke. U politiku je ušao pod uticajem Živojina Žujovića i Svetozara Markovića. Dela: "Geologija Srbije I i II", "Topografska i petrografska geologija", "Opšta geologija".

1898. - Samo godinu dana nakon što je Španija zagarantovala Portoriku nezavisnost, američke snage su ga zauzele i on je došao pod američki kolonijalni sistem.

1910. - Rođen je srpski kompozitor, dirigent i muzikolog Vojislav Vučković, koji je u Pragu završio Konzervatorijum i Majstorsku školu, gde je i doktorirao. U Beogradu je bio profesor Muzičke škole "Stanković", dirigent Beogradske filharmonije i saradnik više listova i časopisa. Između dva svetska rata je učestvovao u radničkom pokretu, organizovao studentske i radničke horove, bavio se muzičkom kritikom. Uhapšen je zbog provale specijalne policije u okupiranom Beogradu i streljan 1942. Dela: simfonijske poeme "Ozareni put", "Burevesnik", "Herojski oratorijum", balet "Čovek koji je ukrao sunce".

1931. - Umro je Tomas Alva Edison, američki tehničar i pronalazač (preko hiljadu patenata uglavnom u elektrotehnici). Pronašao je električnu sijalicu sa ugljenim vlaknom, među prvima sagradio električnu centralu, pronašao gramofon, mikrofon, usavršio telefon, akumulator i dr. Ponašao je kinetoskop i prvi put primenio danas uobičajenu filmsku traku od celuloida (35 mm). Vršio je eksperimente u sinhronizovanju filmske slike s tonom reprodukovanim sa ploča kinetofona i sagradio prvi filmski atelje u svetu.

1963. - Predsednik Jugoslavije Josip Broz Tito je s predsednikom SAD Džonom Ficdžeraldom Kenedijem u Beloj kući razgovarao o akcijama za smanjenje hladnoratovske zategnutosti.

1991. - Televizija Beograd počela je da emituje program preko satelita.

Dogodilo se na današnji dan - 19. oktobar

- Danas je praznik Svetog apostola Tome. Kroz njegovu sumnju u vaskrsenje Gospoda Isusa Hrista, dobila se nova potvrda tog čudesnog događaja. Vaskrsli Gospod ponovo se javio učenicima da bi uverio Tomu. Gospod mu reče: "Pruži ruku tvoju i metni u rebra moja, i ne budi nevjeran, nego vjeran." Toma uzviknu: "Gospod moj i Bog moj" (Jov. 20). Posle silaska Duha svetog, apostoli su kockom odlučivali kuda će ići na propoved i sveti Toma dobi Indiju. Iako tužan što odlazi tako daleko, ohrabren Gospodom, mnogo je naroda tamo obratio hrišćanskoj veri, ustanovio crkvu i postavio sveštenike i episkope. Između ostalih, obratio je i dve sestre, žene dvojice kneževa, Tertijanu i Migdoniju. Obe sestre, posle mnogo nevolje, oslobođene braka, poživele su bogougodno i u podvigu do smrti. Knez Muzdije, Tertijanin muž, kome je apostol krstio ženu i sina Azana, osudio je svetitelja na smrt. Tako je sveti Toma okončao svoj zemaljski život. Posle smrti, i on je, kao i drugi apostoli, bio čudesno prenesen u Jerusalim na pogreb Presvete Bogorodice. Pošto je stigao kasno, zamolio je da otvore grob Prečiste, ali njeno telo ne beše tamo. Gospod je već uzeo svoju majku u naselje nebesko. Tako sveti Toma svojim nepoverenjem utvrdi veru u vaskrsenje Gospoda, a svojom docnjom otkri čudesno proslavljenje Matere Božje.

1812. - Izgladnela francuska vojska počela je povlačenje iz Rusije, posle neuspešne invazije na Moskvu.

1841. - Rođen je crnogorski kralj, vojskovođa i pisac Nikola I Petrović Njegoš, bezmalo šest decenija vladar Crne Gore, koja je u tom periodu dvostruko uvećana i međunarodno priznata. Skupština glavara ga je 1860. proglasila knezom, kralj je bio od 1910. do 1918, a vladavina mu je bila ispunjena oslobodilačkim borbama i nastojanjem da očuva nezavisnost države, u čemu je tesno sarađivao sa Srbijom. Posle invazije Austro-Ugarske u Prvom svetskom ratu, u januaru 1916. otišao je u Francusku, gde je umro 1921. Velika narodna skupština u Podgorici ga je 26. novembra 1918. zbacila i proglasila prisajedinjenje Crne Gore Srbiji, o čemu je kao vatreni srpski nacionalista - da ironija istorijskog trenutka bude potpuna - sanjao celog života. Pisao je drame i pesme, uključujući dramu u stihovima "Balkanska carica" i patriotsku pesmu "Onamo, 'namo". Posmrtni ostaci kralja Nikole i kraljice Milene preneseni su u zemlju u oktobru 1989. i sahranjeni u Cetinju.

1918. - U Zagrebu je u Prvom svetskom ratu Narodno veće Srba, Hrvata i Slovenaca donelo Deklaraciju o ujedinjenju svih Južnih Slovena u jednu državu. Nekoliko dana kasnije delegacija Veća je u Beogradu dala izjavu o ujedinjenju preostalog južnoslovenskog etničkog prostora bivše Austro-Ugarske u jedinstvenu državu sa Srbijom i Crnom Gorom, a regent Aleksandar Karađorđević je 1. decembra 1918. proglasio Kraljevinu Srba, Hrvata i Slovenaca.

1932. - U Beogradu je otvoren Kolarčev narodni univerzitet, zadužbina Ilije Milosavljevića Kolarca, koji je u tu svrhu testamentom zaveštao ogromnu svotu od oko 50.000 dukata. Zdanje Kolarčevog univerziteta projektovao je srpski arhitekta Petar Bajalović.

1941. - U oslobođenom Užicu je u Drugom svetskom ratu izašao prvi broj obnovljene "Borbe".

1957. - Savezna Republika Nemačka prekinula je diplomatske odnose s Jugoslavijom zato što je Beograd priznao Nemačku Demokratsku Republiku. Odnosi su obnovljeni u februaru 1968, u vreme kad je šef bonske diplomatije bio Vili Brant.

1964. - U udesu sovjetskog aviona "Iljušin-18", koji se srušio na Avalu, niko nije preživeo, uključujući šestočlanu delegaciju sovjetske armije s maršalom Sergejem Semjonovičem Birjuzovom na čelu, koja je trebalo da učestvuje na proslavi 20-godišnjice oslobođenja Beograda.

1991. - Blizu Zaječara su otkrivene grobnice rimskog cara Gaja Galerija Valerija Maksimijana i njegove majke Romule. Ovaj rimski imperator podigao je u periodu od 293. do 311. na brdu Magura carsku palatu, nazvanu Romulijana, prema imenu njegove majke. Otkriće je zasluga srpskog arheologa Dragoslava Srejovića, koji je otkrio i Lepenski vir

Dogodilo se na današnji dan - 20. oktobar

- Danas je praznik Srđevdan - Sveti mučenici Sergije i Vakho. Ova dva svetitelja bili su prvaci i velikaši na dvoru cara Maksimijana, koji ih je poštovao i uvažavao zbog njihove hrabrosti, vernosti i mudrosti. Kada je car saznao da su oni hrišćani, sva njegova ljubav pretvorila se u gnev, naročito kada su otvoreno odbili da učestvuju u svečanostima žrtvoprinošenja idolima. Naredio je da im se oduzmu vojnička odela i svi znaci časti, dostojanstva i čina. Potom ih je posalo u izgnanstvo u Aziju svom namesniku Antiohu. Namesnik je pokušao da ih ubedi da se odreknu Hrista da bi sebe spasli beščašća, muka i smrti, ali oba svetitelja su ostala čvrsta u svojoj veri. Sveti Vakho izdahnuo je pod batinama namesnikovih vojnika, a sveti Sergije je odmah potom bio mučen i posečen u gradu Rosafu u Siriji. Oba ova mučenika i viteza vere Hristove stradala su oko 303. godine.

1757. - Jovan Apostolović postao je prvi Srbin doktor medicine, odbranivši na Univerzitetu u Haleu, na kojem je i studirao, disertaciju na latinskom jeziku - "O načinu kako duševni efekti utiču na čovečje telo". Bio je lekar u Novom Sadu i 1762. je znatno doprineo suzbijanju kuge u Beogradu, Bačkoj i Banatu.

1843. - Rođen je srpski pisac Kosta Trifković, komediograf koji je realistički slikao naravi vojvođanske sredine u drugoj polovini 19. veka. Posle završetka studija prava u Požunu (Bratislava), radio je u Pešti kao činovnik, potom u Novom Sadu kao beležnik i advokat. Njegove šaljive pozorišne igre, prožete neusiljenim humorom i prirodnošću, bile su pravo osveženje u vreme teške romantičarske drame. Realistički je nastavio komediografsku tradiciju zanemarenu u srpskoj literaturi posle Jovana Sterije Popovića, ali bez Sterijine snage i dubine. Dela: "Izbiračica", "Milo za drago", "Mladost Dositeja Obradovića", "Školski nadzornik", "Ljubavno pismo", "Čestitam", "Francusko-pruski rat".

1894. - Rođen je srpski vajar Risto Stijović, član Srpske akademije nauka i umetnosti, umetnik fine linije i plemenite materije. Studije je počeo na Umetničkoj školi u Beogradu, a posle prelaska preko Albanije u Prvom svetskom ratu, dospeo je sa srpskom vojskom na Krf, odakle je otišao u Marsej, a zatim u Pariz, gde je studirao i izlagao. Izgradio je karakterističan izraz, zasnovan na zatvorenim uprošćenim volumenima, slikao uglavnom ženske aktove ili portrete i iskazao posebnu sklonost u obradi retkog i skupocenog drveta. Autor je mnogih spomenika, izvanredno stilizovanih životinja i ptica u kamenu, bronzi i drvetu.

1935. - Alijansa ženskih pokreta Jugoslavije organizovala je u više gradova zborove, zahtevajući jednako, opšte, tajno, aktivno i pasivno pravo glasa za građane oba pola.

1936. - Zdanje Skupštine Jugoslavije primilo je prve poslanike. Kamen temeljac te impresivne građevine položio je 1907. kralj Srbije Petar I Karađorđević, a zgradu je projektovao srpski arhitekta Jovan Ilkić.

1942. - Umro je srpski glumac, dečji pisac, karikaturista i humorista Brana Cvetković, osnivač "Orfeuma", za koji je napisao više od 80 komada i skečeva lakog žanra. Školovao se u Beogradu i Minhenu. Bio je glumac Narodnog pozorišta, a zatim član putujućih družina.

1943. - Nekoliko desetina britanskih i američkih bombardera je u Drugom svetskom ratu zasulo bombama Niš, usmrtivši više od 250 srpskih civila, među njima i više desetina dece. Objekti nemačke okupatorske vojske pretrpeli su neznatna oštećenja, a najviše su postradali kvartovi najsiromašnijih Nišlija oko železničke stanice, u Šumadijskoj, Drinskoj, Prizrenskoj, Kajmakčalanskoj, Šiptarskoj, Gvozdenoj i Banjalučkoj ulici. Bio je to početak besomučne angloameričke vazdušne kampanje po gradovima u Srbiji i Crnoj Gori, koja je trajala do 18. septembra 1944. Bombe su malo naudile nemačkoj vojnoj sili, ali su tokom velike vazdušne operacije pod parolom isterivanja Nemaca "saveznici" ubili hiljade srpskih civila.

1944. - Jedinice Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije, pod komandom generala Peka Dapčevića, i Crvene armije, pod komandom generala Vladimira Ivanoviča Ždanova, oslobodile su u Drugom svetskom ratu Beograd. Tokom 12 dana teških borbi, poginulo je 16.800 Nemaca, a 8.739 je zarobljeno. Među oslobodiocima je poginulo 2.944 jugoslovenskih boraca i 960 crvenoarmejaca. Zaplenjeno je 1.500 nemačkih motornih vozila, 80 tenkova i 200 topova. Oslobađanjem glavnog grada Jugoslavije presečena je komunikacija Solun-Budimpešta, pa je nemačka grupa armija "E" morala da se izvlači iz Grčke nepovoljnijim pravcem, što je osetno usporilo njeno povlačenje i povećalo gubitke.

1949. - Jugoslavija je izabrana za nestalnog člana Saveta bezbednosti UN.

1992. - Umro je srpski političar i publicista cincarskog porekla Koča Popović, učesnik građanskog rata u Španiji, jedan od organizatora ustanka u Srbiji u Drugom svetskom ratu. Studije filozofije završio je na Sorboni u Parizu. Bio je na istaknutim vojnim položajima u Narodnooslobodilačkom ratu, od komandanta Prve proleterske brigade do načelnika Generalštaba JNA. Od 1953. do 1964. bio je šef jugoslovenske diplomatije, a od septembra 1966. do aprila 1967, posle pada Aleksandra Rankovića, potpredsednik SFRJ. Posle obračuna Josipa Broza (Tito) s tzv. liberalima u Srbiji, 1972. je odstranjen iz političkog života.

1992. - Jedinice JNA napustile su dubrovačko ratište na osnovu dogovora s Hrvatskom i Unproforom, a poluostrvo Prevlaka na ulazu u Boku Kotorsku stavljeno je pod kontrolu posmatrača UN.

Dogodilo se na današnji dan - 21. oktobar

1790. - Rođen je Alfons de Lamartin, pesnik koji stoji na početku francuske romantičarske poezije i koji je, smatra se, preporodio francusku liriku; bio je član Francuske akademije od 1830. Učestvovao je u političkom životu od 1834. godine do državnog udara Napoleona (u vreme februarske revolucije čak postaje privremeni predsednik Republike), kada se povukao na svoje imanje i bio prinuđen da "robuje perom", tj. piše po porudžbini da bi otplatio silne dugove. Prvom zbirkom pesama, "Pesnička razmišljanja", nadahnutom smrću voljene Julije Šarl i prožetom poznatim romantičarskim motivima tuge, sete i beznađa zbog nestanka voljenog bića, stekao je veliku slavu i uticao na razvoj romantizma u svojoj zemlji. Dao je još tri zbirke lirskih pesama: "Nova pesnička razmišljanja", "Pesničke i religiozne harmonije", "Pribranosti" i dve epske poeme: "Žoslen" i "Pad jednog anđela" (u kojem je iskoristio i neke motive naših narodnih pesama). Napisao je i mnoga prozna dela, ali slabije vrednosti, od kojih je najpoznatije "Istorija žirondinaca". U "Putu na Istok" ima poglavlje "Beleške o Srbiji" napisano sa puno topline i vidovitosti. O stogodišnjici izlaska te knjige, podignut mu je spomenik u Karađorđevom parku u Beogradu.

1805. - Odigrala se bitka kod Trafalgara (rt na ulazu u Gibraltarski moreuz) u kojoj su udružene francuske i španske flote pretrpele poraz od engleske flote i u kojoj je poginuo engleski admiral Nelson. Ova bitka bila je veoma bitna, jer je onemogućila Napoleonov plan za invaziju Engleske.

1833. - Rođen je Alfred Nobel, švedski hemičar, pronalazač, industrijalac i veliki filantrop. Godine 1867. pronašao je dinamit, a 1886. balistit, jedan od prvih bezdimnih baruta, a patentirao je još preko 100 drugih izuma. Od proizvodnje dinamita i drugih eksploziva veoma se obogatio i ostavio je svojim testamentom 9.2 mil. dolara za dodeljivanje Nobelove nagrade za izvandredna dostignuća na području fizike, hemije, medicine (i fiziologije), književnosti i zalaganja za mir. Nagrade su prvi put dodeljene 1901. godine. Za hemiju i fiziku nagrade dodeljuje Švedska akademija nauka, za medicinu (i fiziologiju) Istitut Karolina u Stokholmu, a za mir komisija od pet članova koju bira Norveška narodna skupština.

1918. - Margaret Oven postavila je rekord u brzom kucanju - 170 reči u minutu.

1941. - Nemačka "kaznena ekspedicija" je u Kragujevcu u Drugom svetskom ratu streljala više od 7.000 srpskih civila. Dan ranije, nemačka vojska je napravila obruč oko grada, a patrole su kupile ljude po kućama, radnjama, kafanama, crkvama, kancelarijama. U gimnaziji su pokupili sve đake od petog do osmog razreda, profesore i direktora Milivoja Pavlovića, koji je odbio milost okupatora i podelio sudbinu đaka. Kragujevački pokolj jedan je od najvećih i najmonstruoznijih u Drugom svetskom ratu izvršen nad civilnim stanovništvom u jednom mestu i u jednom danu. U znak sećanja na užasan zločin, kraj spomenika poginulima u Šumaricama u Kragujevcu svake godine se održava Veliki školski čas, uz učešće umetnika, đaka i građana iz svih krajeva zemlje.

1945. - Ženama u Francuskoj dato je prvi put pravo glasanja.

1950. - Kineske trupe okupirale su Tibet.

1984. - Stiv Džouns (Steve Jones) istrčao je maraton u Čikagu za 2:08:05 i postavio svetski rekord.

Dogodilo se na današnji dan - 22. oktobar

1797. - Francuz Žak Garneren (Jacques Garnerin) proslavio se kao prvi čovek koji je redovno skakao padobranom. Prvi put je javno nastupio u Parizu na današnji dan 1797. godine, i tom prilikom je uspešno skočio sa visine veće od 600 metara. Njegov padobran je imao oblik suncobrana, a bio je napravljen od belog platna za jedra, i u prečniku je bio širok oko sedam metara. U središtu kalote nalazio se drveni kotur od otprilike 25 cm, sa rupom u sredini koja je omogućavala da vazduh izlazi iz kalote. Taj deo je bio pričvršćen za platno većim brojem kratkih pantljika.

1811. - Rođen je Franc List, mađarski kompozitor, pijanista i dirigent, jedan od najuticajnijih i najistaknutijih muzičara svoga vremena. Nenadmašan kao pijanista, uživao je svetsku reputaciju. Dao je novi pravac muzici 19. veka, naročito uvođenjem programske muzike. Klavirska dela: "Godine hodočašća", "Legende", "Ljubavni snovi", "Sonata u h-molu", 20 mašarskih rapsodija, veliki broj transkripcija svojih i tuđih kompozicija, simfonije "Faust" i "Dante", simfonijske pesme "Les preludes", "Mazeppa", "Tasso"...

1844. - Rođena je Sara Bernar, čuvena francuska glumica. Svojim velikim formatom, njena gluma ispunjava čitavu jednu pozorišnu epohu. Bila je i profesor Konzervatorijuma u Parizu. Napisala je "Memoare".

1887. - U redu za patente u Njujorku, dotad nepoznat srpski pronalazač Nikola Tesla prijavio je šest izuma - asinhroni motor, obrtno magnetno polje, višefaznu naizmeničnu struju, način izrade motora za višefaznu struju, generator i transformator. Izume je 1888. otkupila firma "Vestinghaus" i njihovu primenu prikazala na svetskoj izložbi u Čikagu 1893.

1912. - Treća srpska armija generala Božidara Jankovića je u Prvom balkanskom ratu razbila turske snage i oslobodila Prištinu.

1921. - U Beogradu je osnovan Srpski aeroklub.

1927. - Umro je srpski pisac Borisav Stanković, pesnik mladosti, ljubavi, prolaznosti života i ljudske tragike, dubok analitičar političkih i psiholoških procesa u srpskom društvu uzdrmanom socijalnim raslojavanjem. Slikao je Vranje i jug Srbije, degeneraciju starih trgovačkih porodica i talas promena, opisijući patrijarhalnu atmosferu rodnog grada i potčinjenost pojedinca svemoćnom sudu čaršije. Sjajan poznavalac ljudske duše, naročito je rado slikao likove izraženih psihičkih i čulnih osobina kojima gopodare strast i dert, dovodeći ih u žestok sukob s moralnim nazorima male sredine. Dela: knjige pripovedaka "Iz starog jevanđelja", "Stari dani", drame "Koštana", "Tašana", roman "Nečista krv", memoari "Pod okupacijom".

Dogodilo se na današnji dan - 23. oktobar

42. p. n. e. - Marko Junije, rimski republikanac koji je ubio Cezara, izvršio je samoubistvo na bojnom polju, nakon što ga je Antonije potukao kod Filipa.

1789. - Rođen je srpski novinar i publicista Dimitrije Davidović, otac srpske štampe, pisac najliberalnijeg srpskog ustava u 19. veku. Napustio je studije medicine započete u Pešti i Beču i 1813. pokrenuo u Beču "Novine serbske", koje su izlazile devet godina. Pritisnut dugovima, prešao je u Srbiju, gde je do 1829. bio sekretar kneza Miloša Obrenovića i nakratko ministar unutrašnjih poslova i prosvete. Po uzoru na francuski i belgijski ustav, izradio je Sretenjski ustav, usvojen 3. februara 1835, koji je knez Miloš u martu 1835. suspendovao, sa zadovoljstvom, iskoristivši negodovanje Austrije, Turske i Rusije, kojima nije odgovarao liberalan ustav. Posle toga je kod kneza pao u nemilost.

1890. - Prvi put je izvedena opera "Knez Igor" u Sankt Peterburgu.

1912. - Turskim napadom je počela Kumanovska bitka, u kojoj je Prva srpska armija pod komandom regenta Aleksandra Karađorđevića za samo dva dana do nogu potukla tursku Vardarsku armiju Zeki-paše i tako zadala težak udarac moćnom neprijatelju u Prvom balkanskom ratu. Turci su u početku imali više uspeha, zbog slabog izviđačkog i obaveštajnog rada srpske vojske, koja nije imala tačan uvid u bojni raspored neprijatelja, a srpska Vrhovna komanda je smatrala da je reč o turskim prethodnicama i da će se glavna bitka odigrati na Ovčem polju. U trenutku kad su sukobi otpočeli, Prva armija je bila dosta udaljena od Druge i Treće armije, a pod najžešći udar je potpala njena Dunavska divizija prvog poziva pukovnika Miloša Božanovića koja je imala i najteže gubitke, ali i odlučujuću ulogu u bici. Pri tom se posebno istakao niži oficirski kadar, zahvaljujući čijoj su samoinicijativi naneseni snažni udari u turski raspored, tako da se 24. oktobra elitna turska armija u neredu i panici povukla ka Bitolju. Trijumf je silno uzdigao moral srpske vojske i naroda i bio je temelj kasnijih pobeda u Prvom i Drugom balkanskom i u Prvom svetskom ratu.

1941. - Premijerno je prikazan Diznijev crtani film "Dambo".

1942. - Britanski osmi bataljon pod komandom generala Montgomerija prešao je u ofanzivu i kod Alamejna (mesto u Egiptu) i potukao Romelov afrički ekpspedicioni korpus.

1944. - Prebacujući se preko Dunava u tek oslobođeni Beograd, u Drugom svetskom ratu je pod nerasvetljenim okolnostima poginuo srpski revolucionar Ivan Milutinović, jedan od najistaknutijih vođa Narodnooslobodilačkog rata, narodni heroj, član Vrhovnog štaba i Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije. Bio je jedan od glavnih organizatora ustanka protiv okupatora, većnik AVNOJ-a i član vlade, odnosno Nacionalnog komiteta.

1944. - Sovjetske trupe su ušle u Mađarsku. Istoga dana 12 godina kasnije, počela je mađarska revolucija protiv staljinističke politike.

1983. - U eksploziji kamiona bombe u Bejrutu poginuo je 241 američki vojnik.

23.oktobra 1973.godine u Boegradu,rodjena je Marija Samardzic moja kuma.Danas zivi i radi u Becu.Jos uvek niej uspela da pokrene nikakve novine,iako to stalno pokusava.

Marija Samardzic, rodjena 23.10. 1973. u Beogradu, potice iz sela Krivoshije, koje se nalazi u kamenjaru iznad Risna u Boki Kotorskoj.
Udata je, ima sina Marka od dve godine, zavrsila je Ekonomski fakultet u Subotici. Radi u Siemensu u Bechu, Austrija, gde i zivi u zajednici sa Mihaelom Chalicem, prodavcem kompjuterske magle, sa visokim primanjima.
Marija tecno govori nekoliko svetskih jezika i rekreativno se bavi plivanjem i gimnastikom.
Krece se u krugovima vise srednje klase u Nemackoj (odakle joj je muz) Austriji, Londonu, Moskvi i Beogradu.
Bavi se humanitarnim radom, podize jedno dete u Africi i pomaze rodjake i prijatelje u Srbiji.
Nedavno je izjavila da zeli jos jedno dete i da ce usvojiti jos jedno obashka. Nadamo se da ce posetiti Srbiju do kraja tekuce godine, kako bismo joj urucili skromne poklone i zahvalnicu za sve proteklo sto je uradila za nas i zajednicu u celini.
NA MNOGAJA LJETA, NASHA MASHA !!!!!!!!!!!!!!!!

Dogodilo se na današnji dan - 24. oktobar

1648. - Potpisan je Vestfalski mir, kojim je okončan tridesetogodišnji rat. Ovaj rat vođen je na terenu Nemačke i Češke u predvečerje velikih buržoaskih revolucija i konačnog pada feudalizma. Po formi je imao vid verskog rata između katoličkih i protestantskih snaga, a neposredan povod bio je oživljenje husitskog pokreta, kao i otpor staleža u češkoj prema apsolutizmu cara Ferdinanda II Austrijskog. Zbog mešanja Danske, Francuske i Švedske, koje su postepeno ulazile u rat protiv cara i katoličkih snaga u Nemačkoj, rat je dobio evropski karakter. Posledice su bile brojne - stradalo je toliko ljudi da se stanovništvo Nemačke svelo na polovinu, a Češke na jednu petinu predratnog broja. Vestfalskim mirom Francuska je od Nemačkog carstva dobila Alzas i neke lorenske gradove, Švedska je dobila Istočnu Pomeraniju i posede na ušćima velikih nemačkih reka, a Holandiji i Švajcarskoj priznata je nezavisnost. U samoj Nemačkoj priznat je gotovo pun suverenitet nemačkim vladarima i feudalcima, tako da se Nemačka raspala na oko hiljadu država i državica, a carevi iz dinasije Habzburg ostali su bez ikakve stvarne vlasti.

1836. - Patentirane su šibice.

1851. - Vilijam Lasel (William Lassell) otkrio je Ariel i Umbriel, dva od pet satelita planete Uran.

1857. - Osnovan je prvi fudbalski klub na svetu - Šefild iz Engleske.

1901. - Ana Tejlor je prva žena koja se u buretu spustila niz Nijagarine vodopade.

1907. - Umro je srpski novinar, pisac i političar Pera Todorović, jedan od osnivača Narodne radikalne stranke i jedan od najistaknutijih novinara svoga doba. Bio je blizak prvaku srpskih socijalista Svetozaru Markoviću i uređivao je niz listova i časopisa, uključujući socijalistički list "Rad". Pokrenuo je listove "Samouprava" i "Radikal", a od 1889. do 1903. izdavao je "Male novine", prvi informativno-senzacionalistički list u Srbiji. Hapšen je zbog pojavljivanja u Kragujevcu sa crvenim barjakom. Bio je dobrovoljac u srpsko-turskom ratu 1876. i 1877, posle čijeg je završetka 1878. emigrirao u Ugarsku i u Novom Sadu je 1878. i 1879. s Lazarom Pačuom izdavao socijalistički list "Straža". Potom je otišao u Francusku, a po povratku u Srbiju, osuđen je na smrt zbog Timočke bune, koju su 1883. protiv režima kralja Milana Obrenovića u zaječarskom kraju podigli radikali, ali je i pomilovan. Potom se izmirio s kraljem Milanom i zalagao za sporazum radikala i narodnjaka, zbog čega su ga radikali isključili iz stranke. U književnosti se najviše bavio istorijskim temama i prevodio je dela ruskog pisca Nikolaja Gavriloviča Černiševskog. Dela: "Dnevnik jednog dobrovoljca", "Silazak s prestola", "Karađorđe".

1912. - Pobedom Prve srpske armije pod komandom regenta Aleksandra Karađorđevića nad turskom Vardarskom armijom Zeki-paše, završena je dvodnevna Kumanovska bitka, ključna u Prvom balkanskom ratu. Turci su isprva imali više uspeha, jer zbog slabog izviđačkog i obaveštajnog rada srpska komanda nije imala tačan uvid u bojni raspored neprijatelja, a u trenutku kad su sukobi otpočeli, Prva armija je bila dosta udaljena od Druge i Treće armije. Glavni udar je podnela Dunavska divizija prvog poziva pukovnika Miloša Božanovića koja je imala i najteže gubitke, ali i odlučujuću ulogu u bici. Posebno se istakao niži oficirski kadar srpske vojske, zahvaljujući čijoj su samoinicijativi naneseni snažni udari turskom rasporedu, pa se elitna turska armija u neredu i panici povukla ka Bitolju. Trijumf je silno uzdigao moral srpske vojske i naroda i bio je temelj kasnijih pobeda u Prvom i Drugom balkanskom i u Prvom svetskom ratu.

1945. - Povelja Ujedinjenih nacija, koju je potpisalo 50 država učesnica na Konferenciji u San Francisku, stupila je na snagu nakon što su Kina, Francuska, SSSR, Velika Britanija i SAD, kao i većina ostalih država potpisnica, deponovale ratifikacione instrumente vladi SAD. Time je ratni savez Ujedinjenih nacija pretvoren u istoimenu posleratnu mirovnu organizaciju. Povelja je sastavljena na pet jezika (kineskom, francuskom, ruskom, engleskom i španskom) i predstavlja, kao višestrani ugovor, osnov Organizacije Ujedinjenih nacija.

1967. - Prva demonstracija sistema kolor televizije, po sistemu PAL.

Dogodilo se na današnji dan - 25. oktobar

1760. - Engleski kralj Džordž III stupio je na presto.

1815. - Srpski knez Miloš Obrenović postigao je sporazum s vezirom Beogradskog pašaluka Marašli Ali-pašom o mešovitoj srpsko-turskoj upravi, čime je završen Drugi srpski ustanak. Otomansko carstvo je fermanom utvrdilo povlastice Srba - da sami skupljaju porez, da imaju narodnu kancelariju, da u suđenju Srbima učestvuju i srpski knezovi, da u svojstvu glavnog kneza Miloš posreduje između naroda i beogradskog vezira, a Turcima je uskraćeno da žive u selima i u njima drže čitluke (posede). To je bio početak kraja otomanske vlasti u Srbiji, a knez Miloš je preuzeo unutrašnju upravu.

1825. - Rođen je Johan Štraus Mlađi, čuveni austrijski kompozitor, violinista i dirigent. Kompozitor je veoma popularnih valcera ("Na lepom plavom Dunavu", "Bečka krv", "Priče iz Bečke šume"...) i tvorac bečke operete ("Slepi miš", "Ciganin baron"...). Sa svojim zabavnim orkestrom koncertirao je po celom svetu, pa i po Beogradu.

1838. - Rođen je Žorž Bize, francuski kompozitor. Završio je Konzervatorijum u Parizu, kao učenik Gunoa. Njegovo stvaranje predstavlja najviši domet francuskog operskog realizma druge polovine 19. veka. Dela: opere "Karmen" (koja ga je i proslavila), "Lovci bisera", scenska muzika za Dodeovu "Arlezijanku", simfonijska muzika "Roma", "Simfonija u S-duru"...

1842. - Rođen je srpski sveštenik i istoričar Dimitrije Ruvarac, član Srpske kraljevske akademije, pripadnik kritičkog pravca u srpskoj istoriografiji. Bio je bibliotekar Patrijaršijske biblioteke u Sremskim Karlovcima. Proučavao je političku, crkveno-političku i književnu istoriju. Dela: "Postanak i razvitak srpske crkveno-narodne avtonomije", "Srpska mitropolija karlovačka oko polovine XVIII veka", "Istorija Arh. Mitr. Patrijarške Biblioteke".

1881. - Rođen je Pablo Ruis Pikaso, slikar, vajar, dekorater i keramičar. Poreklom je bio Španac, ali je od rane mladosti živeo i radio u Parizu. Počeo je kao postimresionista, zatim osnovao kubizam, prošao klasičnu fazu, ponovo se vratio kubizmu i približio apstraktnoj umetnosti. Neobično ingeniozan, raznovrstan i plodan umetnik koji se besprimerenom slobodom kreće od helenske tradicije do umetnosti varvara svih naroda i vremena. U njegovom opusu posebno mesto zauzimaju rana kompozicija "Gospođice iz Avinjona", "Gernika" sa antiratnom porukom i velika zidna slika u palati UNESKO u Parizu. Imao je veliki uticaj na svetsku umetnost 20. veka.

1949. - Vlada ŠSR je u noti vladi FNRJ otkazala gostoprimstvo jugoslovenskom ambasadoru u Moskvi, a ubrzo su i vlade zemalja istočne Evrope povukle ambasadore iz Jugoslavije i pod neosnovanim izgovorom otkazale gostoprimstvo diplomatama i drugim predstavnicima Jugoslavije.

1952. - Poleteo je prvi domaći avion na mlazni pogon - "451 M".

1962. - Američki pisac Džon Stajnbek (John Steinbeck) dobio je Nobelovu nagradu za književnost.

Dogodilo se na današnji dan - 26. oktobar

1685. - Rođen je Domeniko Skarlati, italijanski kompozitor i virtuoz na čembalu, sin Alesandra (takođe kompozitora, osnivača tzv. Napuljske škole u oblasti opere). Dao je veliki broj kompozicija za čembalo među kojima su najpoznatije sonate.

1863. - U Ženevi je osnovana međunarodna organizacija Crveni krst. Ona ostvaruje brojne i raznovrsne humanitarne zadatke na zdravstvenom i socijalnom polju, a naročito je orijentisana na pružanje pomoći žrtvama rata i drugih nesreća. Ideja o Crvenom krstu (amblem organizacije je krst sastavljen od pet jednakih kvadrata na belom polju) rodila se prilikom bitke kod Solferina 1859, kada je Ženevljanin Anri Dinan, dirnut teškom sudbinom desetina hiljada ratnika napuštenih na ratištu, pokrenuo mesno stanovništo i organizovao ga da dobrovoljno ukazuje pomoć.

1921. - Na smrt vešanjem osuđen je član komunističke terorističke organizacije "Crvena pravda", Alija Alijagić, koji je 21. jula 1921. ubio ministra unutrašnjih poslova Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca - Milorada Draškovića. Povod za atentat bio je Zakon o zaštiti države usmeren protiv komunista, poznat kao Obznana, donesen krajem 1920.

1961. - Švedska akademija dodelila je srpskom piscu Ivu Andriću Nobelovu nagradu za književnost; tako je Andrić postao prvi Jugosloven dobitnik najprestižnije svetske nagrade. Bilo je to visoko priznanje piscu koji je romanima "Na Drini ćuprija", "Travnička hronika", "Prokleta avlija" i nizom drugih dela prikazao svetu dotad manje poznate ljude i sudbine s nemirnog balkanskog područja.

1984. - U Kaliforniji je dr Leonard Bejli (Leonard L. Bailey) izveo eksperimentalnu operaciju u kojoj je bolesnoj devojčici staroj 14 dana presadio zdravo srce pavijana. Bila je to prva uspešna operacija te vrste, jer su do tada tri osobe imale presađeno životinjsko srce, ali nijedna od njih nije živela duže od tri dana nakon operacije. Dr Bejli je isticao da su šanse da dete sa nerazvijenim imunološkim sistemom odbije tuđe srce manje nego kada je u pitanju odrasla osoba, i bio je u pravu: beba je poživela više nego ijedan primalac životinjskog srca - čitavih 20 dana.

Dogodilo se na današnji dan - 27. oktobar

- Danas je pravoslavni praznik Sveta Petka, jedna od prvih jesenjih srpskih krsnih slava. Paraskeva, kasnije Sveta Petka, je Srpkinja, rođena u bogatoj porodici u romejskom (vizantijski) gradu Epivat, koja je svu imovinu razdelila siromasima i zamonašila se u Carigradu, gde je i umrla. Njene mošti su potom prenesene u Trnovo (Bugarska), ponovo u Carigrad, pa u Beograd i konačno u rumunski grad Jaši. Smatra se zaštitnicom žena i za pomoć joj se obraćaju naročito nerotkinje.

1775. - Osnovana je američka mornarica.

1782. - Rođen je Nikolo Paganini, italijanski virtuoz na violini i kompozitor. Nenadmašni majstor violinske tehnike, Paganini je oduševljavao slušaoce u tolikoj meri da su mu pridavane magične moći. Komponovao je violinske koncerte, sonate, kamernu muziku i čuvena "Kapriča" za solo violinu.

1843. - Ministarstvo unutrašnjih dela je aktom o "ustrojenju poštanskog zavedenija" osnovalo državnu poštu u Srbiji.

1857. - Rođen je srpski socijalista Andra Banković, jedan od pionira srpskog socijalističkog pokreta. Sa socijalističkim idejama upoznao se u inostranstvu, od učesnika Pariske komune i članova nacionalnih sekcija bivše Prve internacionale. Učestvovao je u revolucionarnim pokretima u Rusiji, vratio se u Srbiju 1887. i s Vasom Pelagićem od 1892. radio na organizovanju Socijalističke partije. Uređivao je listove "Srpski zanatlija" i "Socijaldemokrat" i inicijator je pokretanja "Radničkih novina". Učestvovao je na Prvoj balkanskoj socijalističkoj konferenciji i kongresu Druge internacionale u Londonu.

1858. - Rođen je Teodor Ruzvelt, predsednik SAD od 1901. do 1909. Pripadao je Republikanskoj stranci, ali zbog neslaganja sa Vilijemom Taftom kasnije je osnovao Progresivnu stranku i bio njen kandidat na izborima 1912. Poveo je akciju za izgradnju Panamskog kanala, posredovao u rusko-japanskom ratu 1905. i za to dobio Nobelovu nagradu za mir 1906. godine.

1864. - Rođen je srpski novinar i političar Dragiša Lapčević, jedan od osnivača Radničkog saveza i Srpske socijaldemokratske stranke, podnosilac referata na njihovom Kongresu ujedinjenja 1919. S komunistima se razišao na Vukovarskom kongresu 1920, a iz političkog života povukao se 1923. Dela: "Istorija socijalizma u Srbiji", "Rat i srpska socijalna demokratija", "Položaj radničke klase i sindikalni pokret u Srbiji", "Kako buržoasko društvo pljačka radnike", "Komunalna politika".

1904. - U Njujorku je počela sa radom podzemna železnica. Danas je njujorški metro najveći i najrazvijeniji u svetu.

1914. - Rođen je Dilan Tomson, engleski pesnik, poreklom Velšanin. Uneo je u englesku poeziju nove vrste strofa i, pored Odena, imao najviše uticaja na mlađe generacije. Objavio je više zbirki pesama i sarađivao u časopisu "Horizont".

1925. - Fred Waller patentirao je skije za vodu.

1935. - Predat je u saobraćaj železničko-drumski Pančevački most Kralja Petra II na Dunavu kod Beograda, iz čijeg je naziva po dolasku komunista na vlast posle Drugog svetskog rata izbačeno kraljevo ime.

1982. - Kina je objavila podatak da je broj njenih stanovnika prešao milijardu.

1994. - Ministarstvo pravde SAD objavilo je šokantan podatak da je zatvorska populacija prvi put u istoriji dostigla broj od milion ljudi. Broj od 1.012.851 zatvorenih muškaraca i žena u federalnim zatvorima nije pri tom uključivao lokalne zatvore, gde je otprilike oko 500.000 ljudi zatvoreno na kraći period. Time su Sjedinjene Države postale druga zemlja na svetu po stopi hapšenja, iza Rusije.

Dogodilo se na današnji dan - 28. oktobar

1467. - Rođen je Erazmo Roterdamski (Desiderius Erasmus ), čuveni holandski humanist i inspirator reforme Katoličke crkve. Bitno je uticao na nemačku reformaciju. Reformu crkve zamišljao je kao reformu klera i crkvenih opština, a ne kao reformu dogmi, zbog čega se nije slagao sa Luterom. Naime, zahtevao je napuštanje sholastike (srednjovekovne filozofije koja je pokušavala da dokaže da su verske istine u isti mah i nužne istine razuma) i povratak hrišćanstva svojim izvorima, tj. jevanđeoskim principima, koji su bili počeli da se izneveravaju. Duboko je verovao u razum, čovekovu slobodnu volju, pa tako i u obrazovanje, odnosno u obrazovanu elitu koja poštuje i razume jevanđeoske principe. Stoga je i hteo da prevede jevanđelja i dopre do duha koji iz njih zrači. Time je aktivirao radikalno kidanje crkve od Rima i istakao novo shvatanje jevanđelja po kom je osnovna poruka Novog zaveta, tj. Hrista, "ljubi bližnjega svoga", tj. ljubav. Dao je prvo grčko izdanje Biblije i uputstva za izgovor stragogrčkog jezika. Najvažnija dela su mu "Coloquia" i "Laus Stultitiae", u kojima je satirično prikazao tadašnje društvo, u prvom redu razuzdano katoličko sveštenstvo i papu.

1492. - Kristofor Kolumbo otkrio je Kubu.

1566. - U Beogradu je ustoličen turski sultan Selim II, koji je na prestolu nasledio Sulejmana II.

1636. - U Bostonu je otvoren Univerzitet Havard.

1716. - Umro je srpski pomorac i matematičar Marko Martinović, ruski knez, stručnjak za hidrogradnju i brodogradnju, jedan od najučenijih ljudi svog vremena. Kao nastavnik Pomorske akademije u Veneciji, podučavao je i mladiće iz Rusije primljene na molbu cara Petra Velikog. U rodnom Perastu je rukovodio radom jedne od najstarijih pomorskih škola na Jadranu.

1884. - Rođen je srpski kompozitor, muzikolog, pedagog i kritičar Miloje Milojević, profesor Muzičke akademije u Beogradu, jedan od začetnika muzikologije u Srbiji. Osnovao je beogradski orkestar "Collegium musicum" kojim je i dirigovao. Stvarao je pod uticajem romantizma, impresionizma i ekspresionizma i inspirisao se narodnom muzikom. Dela: klavirske kompozicije "Četiri komada", "Melodije i ritmovi sa Balkana", horovi "Muha i komarac", "Pir iluzija", ciklus solo pesama "Pred veličanstvom prirode", muzikološki spisi "Osnovi muzičke umetnosti", "Studije i članci I-III".

1900. - Posle gotovo pet meseci, u Parizu su završene Olimpijske igre.

1915. - Povlačeći se sa srpskom vojskom u Prvom svetskom ratu, samoubistvo je izvršio srpski pisac Milutin Uskoković, autor lirskog temperamenta, u čijim se delima sukobljavaju romantizam i moderno shvatanje života i sveta. Završio je prava u Beogradu i doktorirao u Ženevi. Pokušao je da stvori beogradski društveni roman, ulazeći u dramatične sudare ličnosti s gradskom sredinom, ali je više prikazivao unutrašnja stanja intelektualaca nego kompleksnu sliku vremena. Dela: romani "Došljaci", "Čedomir Ilić", zbirka pripovedaka "Kad ruže cvetaju", crtice "Pod životom", "Vitae fragmenta".

1923. - Umro je srpski političar i publicista Stojan Protić, jedan od tvoraca Radikalne stranke, prvi premijer Kraljevine Srba, Hrvata i Slovenaca, jer je regent Aleksandar Karađorđević ponudio njemu da sastavi vladu umesto vođi radikala Nikoli Pašiću. Izdavao je i uređivao časopis "Delo" i list "Odjek". Dela: "O Makedoniji i Makedoncima", "Srbi i Bugari u Balkanskom ratu", "Albanski problem i Srbija i Austro-Ugarska", "Tajna konvencija između Srbije i Austro-Ugarske".

1924. - Rođen je srpski sportski trener Aleksandar Nikolić, tvorac superiorne jugoslovenske škole košarke, najznačajniji stručnjak evropske košarke u 20. veku. Košarku je počeo da igra 1946. i nastupao je za više ekipa, uključujući "Crvenu zvezdu" i "Partizan", za jugoslovenski nacionalni tim odigrao je 11 utakmica, a 1951. postao je trener reprezentacije Jugoslavije, kojoj je doneo prve medalje 1961. na evropskom i 1963. na svetskom prvenstvu i tutule prvaka Evrope 1977. i sveta 1978. Kao trener "OKK Beograda" osvojio je prvenstvo i Kup Jugoslavije, s "Crvenom zvezdom" Kup Jugoslavije i Kup pobednika kupova, a sa "Injisom" iz Varezea sve što se moglo osvojiti - tri titule prvaka Italije, tri kupa te zemlje, tri Kupa evropskih šampiona i dva Interkontinentalna kupa. U košarkaškim krugovima najčešće su ga zvali Profesor i bio je učitelj plejade srpskih trenera čije su ekipe praktično monopolizovale evropske klupske titule. Zbog ogromnih zasluga za košarku, godine 1998. uvršten je u čuvenu "Kuću slavnih" u američkom gradu Springfild, kolevci košarkaške igre.

1929. - Prvi put je rođeno jedno dete u avionu.

1971. - Engleska je postala šesta država koja je lansirala svoj satelit u kosmos.